سیتالوپرام نوعی داروی ضد افسردگی است که متعلق به گروهی از داروها به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) است.
همچنین سیتالوپرام یک داروی نسخه‌ای است که می‌تواند به درمان افسردگی و سایر بیماری‌های روانی مانند اختلال هراس و اختلال وسواس فکری کمک کند.
در این مقاله از مدیکال بانک توضیح خواهیم داد که سیتالوپرام چیست، چگونه کار می‌کند، فواید و عوارض آن چیست و چگونه می‌توان از آن به طور ایمن و موثر استفاده کرد.
قرص سیتالوپرام چیست؟
قرص سیتالوپرام شکل خوراکی سیتالوپرام است که به صورت محلول مایع نیز موجود است. این قرص دارای مقادیر متفاوتی مانند 10 میلی گرم، 20 میلی گرم و 40 میلی گرم است.
در صورت نیاز می‌توان قرص را به طور کامل بلعیده یا به نصف تقسیم کرد. قرص را نباید خرد یا جوید. قرص سیتالوپرام با نام تجاری سلکسا در ایالات متحده و سایر کشورها به فروش می رسد.
همچنین به عنوان یک داروی ژنریک موجود است، به این معنی که دارای همان ماده فعال است اما ممکن است دارای ترکیبات غیرفعال یا ظاهر متفاوتی باشد.
سیتالوپرام چگونه کار می کند؟
سیتالوپرام با افزایش سطح یک ماده شیمیایی به نام سروتونین در مغز عمل می‌کند. سروتونین یک انتقال دهنده عصبی است که به تنظیم خلق و خو، احساسات، اشتها، خواب و سایر عملکردها کمک می‌کند.
افراد مبتلا به افسردگی و سایر شرایط سلامت روان ممکن است، سطوح پایین سروتونین یا عدم تعادل سروتونین در قسمت‌های مختلف مغز داشته باشند.
سیتالوپرام با جلوگیری از جذب مجدد سروتونین توسط سلول‌های عصبی به بازیابی تعادل سروتونین و بهبود ارتباط بین سلول‌های مغز کمک می کند.
امصرف این قرص می‌تواند منجر به کاهش علائم افسردگی و اضطراب، مانند خلق و خوی ضعیف، از دست دادن علاقه، عصبی بودن، ترس، نگرانی و رفتارهای اجباری شود.
فواید قرص سیتالوپرام
قرص سیتالوپرام می‌تواند فواید مختلفی برای افرادی که از افسردگی و سایر بیماری‌های روانی رنج می‌برند داشته باشد. برخی از مزایا عبارتند از:
- بهبود خلق و خو و تندرستی.
- افزایش انرژی و انگیزه.
- افکار و احساسات منفی را کاهش داد.
- افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس.
- مهارت های مقابله و انعطاف پذیری بهتر.
- کاهش استرس و تحریک پذیری.
- بهبود کیفیت خواب و مدت زمان.
- کاهش حملات پانیک و فوبیا.
- کاهش وسواس و اجبار.
- بهبود عملکرد و روابط اجتماعی.
قرص سیتالوپرام همچنین می‌تواند به جلوگیری از عود افسردگی و اضطراب پس از بهبودی کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که سیتالوپرام می‌تواند برای درمان کوتاه مدت و طولانی مدت افسردگی و اختلالات اضطرابی موثر باشد.
عوارض قرص سیتالوپرام
مانند هر دارویی، قرص سیتالوپرام نیز می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. همه کسانی که سیتالوپرام مصرف می‌کنند عوارض جانبی را تجربه نمی‌کنند و ممکن است بسته به فرد از نظر شدت و مدت زمان متفاوت باشد. برخی از عوارض جانبی رایج عبارتند از:
- حالت تهوع.
- دهان خشک.
- سردرد.
- خواب آلودگی.
- سرگیجه.
- بیخوابی.
- تعریق.
- لرزش.
- وزن تغییر می‌کند.
- مشکلات جنسی.
اکثر این عوارض جانبی خفیف و موقتی هستند و معمولاً طی چند هفته پس از شروع یا تنظیم دوز سیتالوپرام بهبود می‌یابند یا ناپدید می‌شوند. با این حال، برخی از عوارض جانبی ممکن است جدی‌تر یا پایدارتر باشند، مانند:
- واکنش های آلرژیک (مانند بثورات پوستی، خارش، تورم یا مشکل در تنفس)
- مشکلات قلبی (مانند درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا نامنظم، تنگی نفس یا غش)
- تشنج
- مشکلات خونریزی (مانند کبودی، خونریزی بینی یا خونریزی لثه)
- سطوح پایین سدیم (مانند گیجی، سردرد، ضعف یا تشنج)
سندرم سروتونین (یک وضعیت نادر اما بالقوه تهدید کننده زندگی ناشی از وجود بیش از حد سروتونین در بدن؛ علائم شامل بی قراری، توهم، تب، تعریق، لرز، سفتی یا پرش عضلات، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یا ضربان قلب نامنظم)
اگر هنگام مصرف قرص سیتالوپرام هر یک از این عوارض جانبی یا علائم غیرعادی یا آزاردهنده دیگری را تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.
تاثیر سیتالوپرام بر مغز
سیتالوپرام با تغییر فعالیت برخی انتقال دهنده‌های عصبی که در تنظیم خلق و خوی نقش دارند، بر مغز تأثیر می‌گذارد. همانطور که قبلا ذکر شد، سیتالوپرام با مسدود کردن بازجذب آن توسط سلول‌های عصبی، سطح سروتونین را در مغز افزایش می‌دهد.
این کار سیگنال دهی بین سلول‌های مغز را افزایش می‌دهد و علائم افسردگی و اضطراب را کاهش می دهد. با این حال، سیتالوپرام ممکن است علاوه بر سروتونین، سایر انتقال دهنده های عصبی در مغز را نیز تحت تأثیر قرار دهد. مثلا،
سیتالوپرام ممکن است سطح دوپامین را در برخی از نواحی مغز کاهش دهد. دوپامین یکی دیگر از انتقال دهنده‌های عصبی است که در انگیزه، پاداش، لذت و حرکت نقش دارد.
سطوح پایین دوپامین ممکن است به برخی از عوارض جانبی سیتالوپرام، مانند مشکلات جنسی، افزایش وزن، یا بی تفاوتی کمک کند.
سیتالوپرام همچنین ممکن است سطح نوراپی نفرین را در برخی از نواحی مغز افزایش دهد. نوراپی نفرین یکی دیگر از انتقال دهنده‌های عصبی است که هوشیاری، برانگیختگی، توجه و پاسخ استرس را تنظیم می‌کند.
سطوح بالای نوراپی نفرین ممکن است به برخی از مزایای سیتالوپرام، مانند بهبود انرژی، تمرکز، و مهارت‌های مقابله‌ای کمک کند.
مکانیسم‌های دقیق چگونگی تأثیر سیتالوپرام بر مغز هنوز به طور کامل شناخته نشده است و ممکن است بسته به فرد، دوز، مدت زمان و همزمانی عوامل دیگر متفاوت باشد.
آیا سیتالوپرام باعث کاهش وزن می شود؟
سیتالوپرام می تواند به طرق مختلف بر وزن شما تأثیر بگذارد. برخی از افراد ممکن است در حین مصرف سیتالوپرام وزن کم کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است وزن اضافه کنند یا تغییری در وزن نداشته باشند. تأثیر سیتالوپرام بر وزن ممکن است به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، مانند:
- وزن اولیه و شاخص توده بدنی شما (BMI)
- عادات غذایی و ورزش شما
- متابولیسم و عوامل ژنتیکی شما
- دوز و مدت مصرف سیتالوپرام
- شرایط پزشکی یا داروهای همراه شما
به طور کلی، سیتالوپرام به عنوان یک داروی ضد افسردگی خنثی در نظر گرفته میشود، به این معنی که در اکثر افراد تغییرات وزن قابل توجهی ایجاد نمی‌کند.
با این حال، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که سیتالوپرام ممکن است باعث کاهش وزن در کوتاه مدت (در چند هفته یا چند ماه اول درمان) و افزایش وزن خفیف در طولانی مدت (پس از 6 ماه یا بیشتر از درمان) شود.
دلایل این تغییرات وزن مشخص نیست، اما ممکن است به اثرات سیتالوپرام بر اشتها، متابولیسم، خلق و خو و رفتار مربوط باشد. مثلا:
- سیتالوپرام ممکن است اشتها یا حالت تهوع شما را در ابتدای درمان کاهش دهد که ممکن است منجر به کاهش مصرف غذا و کاهش وزن شود.
- سیتالوپرام ممکن است در طول زمان خلق و خوی شما را بهبود بخشد، که ممکن است باعث افزایش اشتها یا لذت بردن از غذا شود و منجر به مصرف بیشتر غذا و افزایش وزن شود.
- سیتالوپرام ممکن است بر متابولیسم یا تعادل هورمونی شما تأثیر بگذارد به نحوی که بر تنظیم وزن و توزیع چربی شما تأثیر بگذارد.
- سیتالوپرام ممکن است بر سطح فعالیت یا انگیزه شما تأثیر بگذارد به نحوی که بر مصرف انرژی و توده عضلانی شما تأثیر بگذارد.
اگر در حین مصرف سیتالوپرام نگران وزن خود هستید، باید در مورد اهداف و انتظارات خود با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند به شما کمک کند وزن خود را کنترل کرده و دوز خود را تنظیم کرده یا در صورت نیاز به داروی دیگری تغییر دهید.
همچنین با مصرف این قرص می‌توانید عادات سبک زندگی سالمی را اتخاذ کنید که می‌تواند به شما در حفظ وزن سالم کمک کند، مانند:
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل شامل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی، چربی های سالم و آب
- اجتناب از شکر اضافی، نمک، الکل، کافئین و غذاهای فرآوری شده
- خوردن منظم وعده های غذایی و میان وعده ها و پرهیز از پرهیز یا پرخوری
- گوش دادن به نشانه های گرسنگی و سیری و توقف در هنگام سیری
- ورزش منظم به مدت حداقل 30 دقیقه در روز، ترجیحا ترکیبی از فعالیت های هوازی و قدرتی
- سطوح استرس خود را مدیریت کنید و راهبردهای مقابله ای سالم پیدا کنید
- خواب و استراحت کافی
بهترین زمان مصرف قرص سیتالوپرام
بهترین زمان مصرف قرص سیتالوپرام بستگی به ترجیح شخصی شما، برنامه شما و تاثیر سیتالوپرام بر شما دارد. برخی از افراد ممکن است مصرف سیتالوپرام را در صبح راحت‌تر بدانند، در حالی که برخی دیگر ممکن است مصرف آن را در شب ترجیح دهند.
برخی از افراد ممکن است نیاز داشته باشند که دوز خود را به دو دوز کوچکتر تقسیم کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است دوز خود را یکباره مصرف کنند.
مهم‌ترین چیز این است که سیتالوپرام را هر روز در زمان مشخصی مصرف کنید، زیرا این امر به حفظ سطح ثابت دارو در بدن و جلوگیری از از دست دادن دوز یا مصرف بیش از حد کمک می‌کند.
همچنین باید دستورالعمل‌های پزشک یا داروساز خود را در مورد نحوه مصرف سیتالوپرام، مانند مصرف آن با غذا یا بدون غذا، یا اجتناب از مصرف برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها در حین مصرف، دنبال کنید.
برخی از نکات کلی در مورد زمان مصرف سیتالوپرام عبارتند از:
- اگر سیتالوپرام را یک بار در روز مصرف می‌کنید، می‌توانید زمانی را انتخاب کنید که برای شما مناسب‌تر است، مانند زمانی که از خواب بیدار می‌شوید، قبل از صبحانه، بعد از شام یا قبل از خواب. با این حال، باید از مصرف سیتالوپرام در اواخر شب خودداری کنید، زیرا ممکن است کیفیت خواب شما را مختل کند یا باعث بی خوابی شود.
- اگر سیتالوپرام را دو بار در روز مصرف می‌کنید، باید سعی کنید حدود 12 ساعت از دوزهای خود فاصله بگیرید، مانند مصرف یک نوبت در صبح و یک نوبت در شب. همچنین باید از مصرف هر دو دوز نزدیک به هم خودداری کنید، زیرا ممکن است خطر عوارض جانبی یا مصرف بیش از حد را افزایش دهد.
- اگر سیتالوپرام را با غذا مصرف می‌کنید، باید مطمئن شوید که یک وعده غذایی سبک یا میان وعده‌ای میل کنید که حاوی گریپ فروت یا آب گریپ فروت نباشد. گریپ فروت می‌تواند با سیتالوپرام تداخل داشته باشد و سطح آن را در خون افزایش دهد که ممکن است عوارض جانبی ناخواسته یا مصرف بیش از حد را ایجاد کند.
- اگر سیتالوپرام را بدون غذا مصرف می‌کنید، باید از نوشیدن الکل در حین مصرف آن خودداری کنید. الکل همچنین می‌تواند با سیتالوپرام تداخل داشته باشد و سطح آن را در خون شما افزایش دهد و همچنین علائم افسردگی و اضطراب شما را بدتر کند.
- اگر مصرف یک نوبت سیتالوپرام را فراموش کردید، باید به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده باشد. در این صورت، باید دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی خود را در زمان معمول مصرف کنید. برای جبران دوز فراموش شده، دو دوز را همزمان مصرف نکنید، زیرا ممکن است باعث عوارض جانبی یا مصرف بیش از حد شود.
- اگر می‌خواهید مصرف سیتالوپرام را قطع کنید، نباید این کار را ناگهانی یا بدون مشورت با پزشک انجام دهید. قطع ناگهانی سیتالوپرام می تواند باعث علائم ترک شود، مانند حالت تهوع، سردرد، سرگیجه، تحریک پذیری، نوسانات خلقی، اضطراب، بی خوابی یا احساس شوک الکتریکی. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا به تدریج دوز سیتالوپرام خود را در طی چند هفته یا ماه کاهش دهید تا از این علائم جلوگیری کنید یا به حداقل برسانید.
سخن آخر
در یکی دیگر از مطالب مدیکال بانک به برسی قرص سیتالوپرام پرداختیم و عوارض جانبی، قواید و بهترین نحوه مصرف این قرص ضد افسردگی را به شما همراهان گرامی معرفی کردیم.
بهتر است بدانید که سیتالوپرام به عنوان یک قرص ضد افسردگی خنثی شناخته میشود و عوارض آن در هر فردی متفاوت است و برای گرفتن بهترین نتیجه از این قرص بهتر است با پزشک مشورت کنید.